काठमाडौं,१८ मंसिर २०८२
नयाँ बाली भित्र्याएको खुसीयालीमा नेवार समुदायले आज (मिति: मंसिर १८ गते बिहीबार) योमरी पूर्णिमा (यःमरी पुन्ही) पर्व हर्षोल्लासका साथ मनाउँदैछन्। यसैगरी, यो पर्वलाई धान्य पूर्णिमा र किरात समुदायले उधौली पर्वको रूपमा तथा ज्यापु समुदायले ज्यापु दिवसको रूपमा पनि मनाइरहेका छन्। यसै अवसरमा सरकारले आज देशभर सार्वजनिक बिदा दिएको छ।
नयाँ धानको 'योमरी' बनाउने चटारो
हेमन्त ऋतुको पहिलो पूर्णिमा अर्थात् मार्गशीर्ष शुक्ल पूर्णिमाको दिन यो पर्व मनाइन्छ। यस पर्वको मुख्य आकर्षण 'योमरी' नामक विशेष परिकार हो।
योमरीको अर्थ: नेपाल भाषामा 'यः' को अर्थ मनपर्ने/प्यारो र 'मरी' को अर्थ रोटी हुन्छ। अर्थात्, योमरी भनेको सबैलाई मनपर्ने मीठो रोटी हो।
बनाउने तरिका: भर्खरै भित्र्याएको नयाँ धानको चामलको पिठो मुछेर त्यसभित्र चाकु (सख्खर), तिल, र खुवा (दूधबाट बनेको) को मिश्रण राखी त्रिकोण आकारको बनाई पानीको बाफमा पकाइन्छ।
वैज्ञानिक महत्व: योमरीमा पाइने चाकु, तिलजस्ता सामग्रीले जाडो महिनामा शरीरलाई ताप र ऊर्जा प्रदान गर्छ, जसले चिसोबाट बचाउन मद्दत गर्छ।
धनधान्य र समृद्धिको कामना
योमरी पूर्णिमाका दिन नेवार समुदायले आफ्नो घरको धान राख्ने भकारी वा अन्नको भण्डारमा लक्ष्मी, गणेश, कुबेर लगायतका देवीदेवताको पूजा गरी योमरी चढाउने परम्परा छ।
धार्मिक विश्वास: योमरीलाई धानको भकारीमा चढाउँदा धनधान्यले भरिपूर्ण हुने र समृद्धि प्राप्त हुने जनविश्वास रहेको छ।
किंवदन्ती: प्राचीन कालमा पनौतीका दानी दम्पतीले ब्राह्मणको भेषमा आएका धनपति कुबेर लाई योमरी खुवाउँदा कुबेरले खुसी भई धानको भकारीमा योमरी चढाउने विधि बताएर गएपछि उनीहरूको धनसम्पत्ति वृद्धि भएको कथा पनि यो पर्वसँग जोडिएको छ।
योमरी माग्ने र ज्यापु दिवसको रौनक
पर्वको अवसरमा उपत्यका लगायत नेवार बाहुल्य क्षेत्रमा साँझपख टोलटोलमा केटाकेटी तथा युवायुवतीहरू जम्मा भएर 'त्यः छिं त्यः' बोलको गीत गाउँदै योमरी माग्ने चलन छ। यो देउसी-भैलोजस्तै एक सांस्कृतिक पक्ष हो।यसैगरी, कृषि कर्ममा महत्वपूर्ण योगदान पुर्याउने ज्यापु समुदायले यस दिनलाई 'ज्यापु दिवस' को रूपमा विभिन्न सांस्कृतिक कार्यक्रम, मौलिक बाजागाजा र भेषभूषासहितको र्याली निकालेर मनाउने गर्छन्।
किरात समुदायको उधौली पर्व
आजकै दिन किरात समुदाय (राई, लिम्बू, सुनुवार, याक्खा) ले आफ्नो महान् पर्व उधौली पनि मनाउँदैछन्।
उधौलीको अर्थ: उधौली भन्नाले तलतिर लाग्नु भन्ने बुझिन्छ। हिउँद सुरु भएसँगै मानिस, चराचुरुङ्गी र जीवजन्तु लेकबाट बेसी (तल) तिर झर्ने भएकाले यो पर्वलाई उधौली भनिएको हो।
मनाउने तरिका: किरात समुदायले नयाँ बाली पाकेको खुसीयालीमा आफ्नो इष्टदेवता (साकेला/भूमे) लाई नयाँ अन्न चढाएर, धन्यवाद दिँदै, साकेला नृत्यसहित धुमधामका साथ यो पर्व मनाउँछन्।
योमरी पूर्णिमा, धान्य पूर्णिमा, उधौली र ज्यापु दिवस जस्ता विविध पर्वहरूले नेपाली समाजको सांस्कृतिक एकता र आपसी सद्भाव लाई मजबुत बनाउँदै लगेको छ।
0 Comments